Globalna rewolucja podatkowa nadchodzi. Polska na niej zyska

Za sprawą inicjatywy OECD 1 lipca 2021 roku w sprawie globalnego opodatkowania zapisze się w historii światowej gospodarki czerwoną czcionką. Oto OECD przy bezprecedensowym poparciu 130 krajów, reprezentujących 90 proc. globalnego PKB proponuje wdrożenie od 2023 roku rozwiązań mających na celu wyeliminowanie takich patologii fiskalnych jak raje podatkowe czy unikanie opodatkowania, wobec którego stosuje się legalizującą retorykę i nazywa „optymalizacją podatkową”. Ta wielka reforma światowej dystrybucji dochodów podatkowych ma obejmować dwa filary.

Przełamanie imposybilizmu

Pierwszy dotyczy konieczności uiszczania podatków w krajach, w których wielkie korporacje prowadzą swoje działania operacyjne, w tym sprzedaż. Rozwiązanie to zapobiegnie transferom zysków do krajów macierzystych tych korporacji. Trudniej więc będzie stosować tzw. ceny transferowe między firmą matką a oddziałami lokalnymi. A stawka jest wielka – ocenia się, że nowe zasady mają dotyczyć globalnych gigantów (chodzi głównie o koncerny cyfrowe), których skonsolidowane roczne przychody przekraczają 20 mld euro. Według wstępnych szacunków ten filar reformy ma wygenerować rocznie od 80 do 100 mld euro wpływów podatkowych dla krajów członków OECD.

Drugi filar rewolucji w globalnych podatkach ma wprowadzić minimalny wymiar CIT na poziomie 15 proc. (USA żądało stawki 21 proc.) To obciążenie ma dotyczyć korporacji o globalnych obrotach przekraczających 750 mln euro. Rozwiązanie to ma zniechęcić biznes wielkiej skali do lokowania się w rajach podatkowych. Jak wynika z założeń reformy – firmy opodatkowane w danym kraju poniżej minimalnej stawki zostaną w macierzystym kraju objęte dodatkowym podatkiem, do wysokości 15 proc.. Ten zabieg ma przysporzyć budżetom krajowym ok. 140 mld euro rocznie.

Szacuje się, że tylko kraje Unii Europejskiej tracą na funkcjonowaniu rajów podatkowych rocznie ponad 170 mld euro potencjalnych wpływów z VAT, CIT i PIT

Jak argumentuje sekretarz generalny OECD Mathias Cormann, „Po latach intensywnej pracy i negocjacji, ten historyczny pakiet zapewni, że wielkie międzynarodowe koncerny będą wszędzie na świecie odprowadzać sprawiedliwe podatki”.

Nie można się nie zgodzić z Cormannem, wszak problem niesprawiedliwej dystrybucji wpływów podatkowych i legalny proceder unikania podatków jest znany i rozważany do dawna. Niestety, problemowi od lat towarzyszy imposybilizm i przekonanie o nienaruszalności interesów wielkich inwestorów.

Koszty podatkowego dumpingu

Tymczasem szacuje się, że tylko kraje Unii Europejskiej tracą na funkcjonowaniu rajów podatkowych rocznie ponad 170 mld euro potencjalnych wpływów z VAT, CIT i PIT. Z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego wynika, że w tej kwocie mieszczą się zarówno środki wyprowadzane przez wielkie korporacje (60 mld euro), jak i przez zamożne osoby fizyczne (46 mld euro). Istotny wpływ na skalę strat ma również luka VAT, szacowana na blisko 12 proc. dochodów z tego podatku rocznie, co daje 64 mld euro ubytku we wpływach podatkowych. Największymi przegranymi w tej nierównej walce są Niemcy, Francja i Wielka Brytania. Z kolei sześć państw członkowskich zyskuje na dumpingu podatkowym w UE. Komisja Europejska określa je mianem unijnych rajów podatkowych. Są to: Belgia, Cypr, Holandia, Irlandia, Luksemburg i Malta. Nic dziwnego, że porozumienia w sprawie normalizacji polityki podatkowej z 1 lipca nie chciały podpisać Irlandia i Luksemburg.

Polska ostatecznie podpisała porozumienie, chociaż jeszcze miesiąc wcześniej – jakby nie rozumiejąc istoty tej reformy – protestowała. Jak podawał Financial Times, polski minister finansów Tadeusz Kościński miał twierdzić, że „Nie może być tak, że G7 dyktuje nam stawki podatkowe w naszym kraju”. Tymczasem – jak się szacuje – Polska traci na „ucieczkach” do rajów podatkowych przynajmniej 4 mld zł rocznie.

Piketty szampana przepija do Krugmana 

Wielka reforma globalnych podatków to rozwiązanie przez wielu niechciane i krytykowane, ale zdaje się być nieuniknione. Nawet najbardziej ortodoksyjni liberałowie, zwykle reagujący alergicznie na jakiekolwiek objawy zwiększania obciążeń fiskalnych uznają dzisiaj zasadność normalizacji systemu podatkowego w skali globalnej. Rozwiązania te tym bardziej popierają admiratorzy idei globalnego, sprawiedliwego ładu, np. bystry noblista i naczelny keynesista USA Paul Krugman, czy gwiazda współczesnej ekonomii, francuz Thomas Piketty. Obaj w swoich pracach wielokrotnie postulowali prewencyjnie globalne, jednolite opodatkowanie majątków, dochodów, korporacji i surowe sankcje dla rajów podatkowych. Tak więc dzisiaj Piketty przepija szampana do Krugmana.

Bill Gates, Mark Zuckerberg, Jeff Bezos czy Larry Page dzisiaj z pewnością już szacują straty

To będzie bardzo drogi szampan, z pewnością wysokiej klasy. Ufundują go solidarnie, dzieląc się swoimi dochodami głównie twórcy globalnych cyfrowych gigantów. Bill Gates, Mark Zuckerberg, Jeff Bezos czy Larry Page dzisiaj z pewnością już szacują straty. Nie mniej rozpaczają akcjonariusze tych gigafirm. Już za kilkanaście miesięcy będą musieli podzielić się swoim bogactwem, a mają czym! Według globalnego rankingu miliarderów „Forbesa” majątki najbogatszych rosły w latach 1987-2019 trzy razy szybciej niż cała światowa gospodarka. Jest się czym dzielić!