Srebrna gospodarka. W poszukiwaniu odpowiedzi na starzenie się społeczeństwa

3. JAK ROZUMIEĆ SREBRNĄ GOSPODARKĘ?

W rządowym dokumencie z 2013 roku czytamy, że: „Srebrna gospodarka (silver economy) to system ekonomiczny ukierunkowany na wykorzystanie potencjału osób starszych i uwzględniający ich potrzeby”[1].

Jak pisała w 2014 roku Stanisława Golinowska: „Kierunek […] nazwany srebrną gospodarką polega na ukierunkowaniu podaży odpowiednio do zmieniających się potrzeb różnych grup osób starszych, aby stały się źródłem aktywizacji gospodarczej[2]. Z kolei według Piotra Szukalskiego: „termin ten obejmuje wszelką działalność gospodarczą mającą na celu zaspokajanie potrzeb wyłaniających się z procesu starzenia się ludności”.[3] Już te przykładowe definicje pokazują, że możemy srebrną gospodarkę rozumieć w różnym zakresie: i węższym i szerszym. Niewątpliwie centralny pozostaje aspekt   ekonomiczny, w tym także – choć nie tylko – związanego z wytwarzaniem konsumpcją określonych dóbr i usług. Srebrna ekonomia to jednak coś istotnie szerszego niż srebrny rynek. Istotne jest także jego szersze otoczenie społeczno-instytucjonalne, które również powinno być przekształcane z uwzględnieniem procesów starzenia się populacji.

P. Szukalski wskazuje też , że podejście do srebrnej gospodarki zmieniało się na przestrzeni czasu. Pierwotnie utożsamianą ją właśnie ze srebrnym rynkiem. Chodziło przede wszystkim o dostosowanie istniejących na rynku usługi i produktów do potrzeb osób starszych. Następnie próbowano także już na etapie ich projektowania uwzględniać także specyfikę starszego odbiorcy. Nadal jednak myślano o zagadnieniu w kontekście indywidualnej konsumpcji. Zdaniem P. Szukalskiego prawdziwy przełom nastąpił, gdy zaczęto myśleć nie tylko o indywidualnej konsumpcji przez starsze jednostki, ale także o nich jako o zbiorowości oraz instytucjach, które działają na jej rzecz. W tym modelu myślenia chodzi nie tylko o działania nie tylko wobec pojedynczych seniorów, ale np. oddziaływanie na organizacje czy przedsiębiorstwa w takim kierunku by umożliwiały i wspierały lepiej aktywność osób starszych. Stopniowo w obszarze tego oddziaływania miały być nie tylko jednostki, które już są w starszym wieku, ale także w różnych fazach życiach przygotowywane do starości w taki sposób by mogła jej towarzyszyć jak najdłużej aktywności.[4]

Warto podkreślić, że srebrna gospodarka nie sprowadza się wyłącznie do funkcjonowania sektora rynkowego czy komercyjnego, ale ma raczej wielosektorowy zasięg oddziaływania. Niewiadomska i Sobolewska-Poniedziałek wskazują, że te strefy wpływu to:

1) rynek pracy system ubezpieczeń społecznych, system ochrony zdrowia czy polityka budżetowa,

2) rynek dóbr i usług, w szczególności wpływ na tworzenie bodźców do powstawania nowej oferty produktowej, uwzględniającej potrzeby senioralnej części społeczeństwa i

3) sektor pozarządowy, którego działalność jest również ukierunkowana na proces włączenia społecznego seniorów.[5]

Niekiedy w obiegowym dyskursie może pojawić się pokusa redukowania tej koncepcji do tylko jednego z wymiarów. Np. od strony badań i działań konsumenckich czy marketingowych może pojawić się skłonność do koncentracji wyłącznie na drugim wymiarze, zaś z perspektywy polityki społecznej czy gerontologii społecznej zdecydowanie kluczowy mogą wydawać się pierwszy wskazany wymiar i do pewnego stopnia także trzeci. Z perspektywy polityki publicznej, która ma szerszy zakres niż polityka społeczna czy gospodarcza warto mieć na uwadze – nawet przy koncentrowaniu się tylko na wybranych aspektach – powyższą wielowymiarowość i wzajemne wskazanych tych sfer oddziaływania.

1 MRPiPS, Założenia Długofalowej Polityki Senioralnej w Polsce na lata 2014–2020. Załącznik do uchwały nr 238 Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2013 r. (poz.118)

2 S.Golinowska., , Srebrna gospodarka – element strategii rozwoju regionalnego, Małopolskie Studia Regionalne, 2014 nr 2-3/31-32/2014.

3 P.Szukalski, Trzy kolory: srebrny. CO to takiego silver economy?Polityka społeczna, nr 5-6/2012

4 Tamże.

5 A.Niewiadomska, E.Sobolewska-Poniedziałek, SREBRNA GOSPODARKA – NOWY PARADYGMAT ROZWOJU STARZEJĄCEJ SIĘ EUROPY, EKONOMIA XXI WIEKU ECONOMICS OF THE 21ST CENTURY 3(7) . 2015