Obszar Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej pozostaje najważniejszym z punktu widzenia migracyjnych napięć w UE. W związku z cały czas niestabilną sytuacją w regionie, wieloma ogniskami potencjalnych konfliktów i skomplikowaną sytuacją na poziomie globalnym, nie należy spodziewać się zmiany tego stanu rzeczy. Nie należy się także spodziewać znaczących modyfikacji profilu unijnej polityki wobec państw tego regionu. Jej osią pozostanie wsparcie dla państw zmagających się z uchodźcami z regionalnych stref konfliktu. Wsparcie to w dalszym ciągu będzie koncentrować się na pomocy humanitarnej oraz szeroko rozumianej pomocy infrastrukturalnej, by państwa takie jak Liban czy Jordania zwiększyły efektywność zarządzania migracjami, a sytuacja w przeludnionych obozach dla uchodźców uległa poprawie212. Niezwykle istotne jest w tym kontekście kontynuowanie współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa, za którą z ramienia UE odpowiadają i będą odpowiadać różne instytucje, przede wszystkim Europol i Frontex213.
Należy także wziąć pod uwagę podejmowanie jednostronnych kroków przez najbardziej zainteresowane państwa. Zapowiedzią tego typu działań były przedsięwzięcia Włoch w Libii, które przyjęły dwutorowe podejście do kwestii zatamowania napływu imigrantów z tego rozdartego przez wojnę domową państwa (oraz z Sahelu). Oprócz oficjalnej umowy międzyrządowej, podjęły także ryzykowną współpracę z lokalnymi liderami plemiennymi214.
Relacje UE z Turcją w kwestii imigracji są definiowane przez umowę z marca 2016 roku, która ustanowiła wspólne mechanizmy zarządzania migracją z obszaru przede wszystkim pogrążonej w wojnie domowej Syrii215. Budzące kontrowersje porozumienie, w trzy lata po podpisaniu stworzyło jednak wiele problemów we wdrażaniu, także z powodu antagonizmów na linii Berlin-Ankara216. Na kwestię migracji w relacjach UE i Turcji oddziaływać może również potencjalne zakończenie wojny domowej w Syrii (przynajmniej formalne), którego stroną będzie z pewnością Baszszar al-Asad. Tureckie władze słusznie argumentują, że może to wywołać kolejne masowe ruchy ludności z istniejących jeszcze enklaw opozycyjnych, z którymi nie będą one w stanie poradzić sobie same217. Można się spodziewać kolejnych żądań różnorakich koncesji dla Turcji ze strony UE218. Napięcie między obiema stronami może wzrastać wraz ze zmianami sytuacji w Syrii oraz potencjalnym nasileniem migracji.
Napięcia imigracyjne nie są neutralną płaszczyzną w stosunkach UE z Rosją. Od 2011 roku obie strony są zaangażowane w konsultacyjny format dialogu migracyjnego219. Od 2015 roku stanowisko Rosji wobec napływu imigrantów do Wspólnoty pozostaje jednak przedmiotem pewnych kontrowersji. Pojawiają się informacje i opinie w sferach politycznych, wojskowych i wywiadowczych o celowym sterowaniu strumieniami migracji do UE z krajów regionu Bliskiego i Środkowego Wschodu, by destabilizować sytuację i pogłębiać podziały wśród państw członkowskich220. Pewne symptomy tego typu działań zostały już rozpoznane221. Rosja korzysta na kryzysie, w jakim znajduje się UE, grając na podziałach i wykorzystując dostępne jej instrumenty oddziaływania. Można spodziewać się różnego rodzaju wydarzeń, w których rządy państw UE, nie bez słuszności, będą oskarżać Rosję o wykorzystywanie imigrantów lub nastrojów antyimigracyjnych przez dobrze ukierunkowaną i oprzyrządowaną dezinformację lub inspirację (szerzej zob. rozdział 1.7 – „Krytyczne zagrożenia”).
212 EU regional Trust Fund in Response to the Syrian crisis, European Commission, 17.12.2018, https://ec.europa.eu/commission/ news/eu-regional-trust-fund-response-syrian-crisis-2018-dec-17_pl [dostęp: 28.05.2019].
213 L. Cook, EU, Arab leaders in first summit focus on security, migrants, Associated Press, 24.02.2019, https://www.apnews.com/ 853a30a92da64798945e49b677b8cf60 [dostęp: 28.05.2019].
214 D. Walsh, J. Horowitz, Italy, Going It Alone, Stalls the Flow of Migrants. But at What Cost?, New York Times, 17.09.2017, https://www.nytimes.com/2017/09/17/world/europe/italy-libya-migrant-crisis.html [dostęp: 28.05.2019].
215 W. Banach, Aspekty polityki Unii Europejskiej wobec Turcji, Jordanii i Libanu w kontekście kryzysu migracyjnego, „Politeja” 2018, nr 3(54), s. 351-352.
216 EU-Turkey migrant deal ‘not working properly’: Germany’s Merkel, Reuters, 11.01.2019, https://www.reuters.com/article/us-greece-germany-merkel-refugees/eu-turkey-migrant-deal-not-working-properly- germanys-merkel-idUSKCN1P51VX [dostęp: 28.05.2019].
217 S. Hacaoglu, Erdogan Says Turkey Can’t Stand Alone Against New Migration Wave, Bloomberg, 20.02.2019, https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-02-20/erdogan-says-turkey-can-t-stand-alone-against-new-migration- wave [dostęp: 28.05.2019]..
218 S. Çetin, E. Turan, R. A. Çetin, O. Hamşioğlu, The Impact of the Syrian Refuggee Crisis on Turkey-EU Relations, “International Journal of Political Studies” 2017, vol. 3, issue 3, s. 18.
219 Russia, European Commission, https://ec.europa.eu/home-affairs/what-we-do/policies/international-affairs/russia_en.
220 N. Bentzen, Foreign Influence Operations in the EU, European Parliamentary Research Service 2018, http://www.europarl. europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2018/625123/EPRS_BRI(2018)625123_EN.pdf [dostęp: 28.05.2019], s. 5.
221 A. Higgins, E.U. Suspects Russian Agenda in Migrants’ Shifting Arctic Route, New York Times, 02.04.2016, www.nytimes.com/2016/04/03/world/europe/for-migrants-into-europe-a-road-less-traveled.html [dostęp: 28.05.2019].