Celem raportu jest analiza geoekonomii Chin, a więc strategicznej polityki wykorzystującej instrumenty gospodarcze do osiągania celów geopolitycznych. Chińska geoekonomia charakteryzuje się podejściem gradualnym, totalnym, elastycznym i asymetrycznym1. Oznacza to, że Chiny wprowadzają zmiany stopniowo i często stosują instrumenty pilotażowe. Jednocześnie cele strategiczne realizują w sposób holistyczny, wykorzystując jednocześnie wiele instrumentów gospodarczych i politycznych w różnych sektorach gospodarki, które są dodatkowo wspierane przez cały szereg polityk publicznych (wewnętrznych i zagranicznych). Korzystają przy tym zarówno z metod legalnych, jak również niezgodnych z prawem międzynarodowym. Celem jest skuteczne osiąganie zakładanych celów strategicznych na danym etapie rozwoju kraju. Na tym polega elastyczność dostosowania do uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych. Ponadto polityka Chin ma przynosić asymetryczne korzyści dla tego państwa, najlepiej kosztem największych rywali geopolitycznych.
Chiny dzięki zgromadzonym zasobom finansowym (ok. 3 bln $ w 2019 roku, choć w szczytowym momencie w 2014 roku sięgały one 4 bln $ ) stają się w coraz większym stopniu centrum nowego porządku geopolitycznego w skali regionalnej i światowej
Gospodarka jest jednym z zasadniczych potencjałów państwa na arenie międzynarodowej, a instrumenty polityki gospodarczej z jednej strony służą rozwojowi tego potencjału, a z drugiej są wykorzystywane w relacjach zewnętrznych jako środek oddziaływania politycznego. Podstawowym wyznacznikiem potencjału zarówno w wymiarze geopolitycznym, jak i gospodarczym jest bogactwo, czyli długofalowe zdolności do akumulacji kapitału. Wyraża się to przede wszystkim wielkością zasobów finansowych, w tym wynikających z konkurencyjności krajowej gospodarki, korzystnej wymiany handlowej z zagranicą, wysokiej jakości sektora finansowego itp2. Dotyczy to w szczególnym stopniu Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL), która dzięki zgromadzonym zasobom finansowym (ok. 3 bln $ w 2019 roku, choć w szczytowym momencie w 2014 roku sięgały one 4 bln $3) staje się w coraz większym stopniu centrum nowego porządku geopolitycznego w skali regionalnej i światowej4. Dlatego jest największym wyzwaniem dla dotychczasowego supermocarstwa amerykańskiego.
Wśród innych zasobów ekonomicznych o znaczeniu geopolitycznym należy wymienić dostęp do surowców, potencjał ludnościowy, w tym poziom jego wykształcenia, zaawansowanie technologiczne i zdolności innowacyjne. W tym ostatnim przypadku ma to bezpośrednie przełożenie na międzynarodową konkurencyjność lokalnej gospodarki, a w zakresie bezpieczeństwa – na zaawansowanie technologiczne sił zbrojnych.
1 Szerzej: J. C. Hsiung, The Age of Geoeconomics, China’s Global Role, and Prospects of Cross-Strait Integration, [w:] S. Guo, B. Guo (red.): Greater China in an Era of Globalization, Lexington Books, Lanham – New York 2010, s. 27-49; także: T.G. Grosse, Geoeconomic Relations Between the EU and China: The Lessons From the EU Weapon Embargo and From Galileo, Geopolitics, 2014, vol. 19, nr 1, s. 40-65.
2 Szerzej: A. Subramanian, Eclipse: Living in the Shadow of China’s Economic Dominance, Peterson Institute for International Economics, Washington 2011.
3 Trading Economics, https://tradingeconomics.com/china/foreign-exchange-reserves [dostęp: 27.02.2019].
4 Por. G. Arrighi, Adam Smith in Beijing: Lineages of the Twenty-First Century, Verso, London 2007.